Algemeen
Het Waterschap Vallei en Veluwe heeft een waterbeheerprogramma vastgesteld voor de periode 2022-2027 (BOP). Voor de randmeerzone Harderwijk-Elburg zijn hierin een aantal opgaven gesteld. Het gebied ligt in de overgangszone van de hoge zandgronden naar kleinschalig singellandschap langs de randmeren. Langs het randmeer is een groeiende waterrecreatie ontstaan.
De opgaven die zijn gesteld zijn, o.a.
-het vergroten van de zoetwatervoorraad, door het treffen van maatregelen voor meer infiltratie en vasthouden van water in sloten en beken en het beperken van droogval ervan. Waar mogelijk het benutten van de aanwezige kwel;
-het realiseren van een duurzaam bodembeheer en watersysteem teneinde een circulaire en natuur inclusieve landbouw te realiseren binnen de randvoorwaarden;
-noordelijk van Elburg vindt een natuurlijk peilbeheer plaats in de aanwezige veenweidegebieden;
-het vergroten van de grondwaterbuffers;
-De steden Elburg en Nunspeet hebben hun eigen binnenstedelijke wateropgave.
In detail kunt u op de Website van het Waterschap zoeken naar Ontwerp Blauwe Omgevingsprogramma (BOP 2022-2027)
Molenbeek top
De Molenbeek stroomt aan de noordkant van Nunspeet. De beek is voor deze streek zeer lang. De beek begint als Hoevenbeek iets ten oosten van de Berkenweg en loopt parallel aan de Bovenweg. De Hoevenbeek komt bij de onderdoorgang van de Zuiderzeestraatweg in de Molenbeek. De Hoevenbeek staat vaak droog. Het begin van de Molenbeek zelf is bij de Nestlé fabriek en loopt langs de Zuiderzeestraatweg, die ter plaatse de naam Elburgerweg draagt. Ook dit traject staat heel vaak droog. Daarna loopt de beek verder parallel aan de Bovenweg en in dit deel komt incidenteel, via een bergbezinkbassin, overstortwater vanuit Nunspeet in de Molenbeek. Nabij korenmolen De Duif maakt de beek een haakse bocht naar het noordwesten en stroomt langs de Oude Molenweg richting het Veluwemeer. Bij de haakse bocht komt de zijwatergang vanuit woonwijk ‘t Hul in de Molenbeek. Via deze zijwatergang wordt bij veel neerslag verdund overstortwater geloosd. Bij de Van Norelsweg wordt de Molenbeek via de buurtschap Lage Bijssel afgeleid naar de benedenloop van de Pangelerbeek. Een stuw zorgt voor de waterverdeling. Aan het eind van de Bliksweg is de Molenbeek afgeleid en komt via een meanderende beek nu rechtstreeks op het Veluwemeer uit.
Andhuizerbeek top
De oude Molenbeek gaat verder als Andhuizerbeek en loopt door het strandwal-reservaat om net voor de monding samen te vloeien met de Bulsinkbeek. Op de Andhuizerbeek komt de Enksbeek uit, die schoon kwelwater aanvoert uit de omgeving. De Andhuizerbeek is in het kader van het BOP plan Doornspijkerbeken grotendeels heringericht om de natuurwaarden te vergroten.
Horsterbeek, Gagelerbeek en Bulsinkbeek top
De Horsterbeek, Gagelerbeek en Bulsinkbeek ontspringen bij Doornspijk ten noorden van de Zuiderzeestraatweg in een uitgebreid kwelgebied ‘De Gagel’. Talrijke sloten vanuit dit kwelgebied voeden de beken. De Horsterbeek en Gagelerbeek komen uit in de Bulsinkbeek. De laatste mondt bij het eerder genoemde strandwal-reservaat uit in het Veluwemeer. In de Bulsinkbeek is een vispassage aangebracht. Op het punt waar de Horsterbeek en Gagelerbeek in de Bulsinkbeek uitkomen, ligt nog een sterk meanderende oude beekloop. Deze heet Krommeligte. Delen van deze beken zijn heringericht in het kader van het BOP plan Doornspijkerbeken en voorzien van natuurvriendelijke oevers.
Papierbeek top
Aan de Papierbeek even ten westen van Doornspijk heeft noordelijk van de Mezenbergerweg een watermolen gestaan. Deze watermolen droeg de naam van de streek “Werfhorst”. Molen De Werfhorst fungeerde vanaf 1693 tot 1730 als papiermolen. Zeer waarschijnlijk de enige papiermolen in die tijd in deze regio.
De papermolen stond aan een doodlopend zijweg van de Mezenbergerweg. Voor de bouw van de watermolen is de Papierbeek gegraven door de zandrug langs de Mezenbergerweg. De watermolen is verdwenen. Op de bodem van de beek zijn nog stenen overblijfselen zichtbaar. Later is bij de vroegere watermolen een school gebouwd, die ook niet meer bestaat. Slechts twee woonhuizen markeren de plaats van de watermolen.
Sijpelbeek top
Tussen de Bulsinkbeek en de Klarenbeek liggen de Sijpelbeek en de Middelbeek. Deze voeren het water af uit het gebied tussen de Horsterweg en de Nieuwe Weg in Doornspijk. De Middelbeek vloeit net voor de strandwal samen met de Sijpelbeek. In de Sijpelbeek wordt aan het eind van de strandwal in de zomermaanden gestuwd.
Klarenbeek
De Klarenbeek ontspringt op meerdere plaatsen op het gelijknamige Landgoed Klarenbeek in Doornspijk ten zuiden van de Zuiderzeestraatweg. Het Landgoed is een uitermate drassig gebied met enkele vijverpartijen ter plaatse van het landhuis. Het overgrote deel van het Landgoed is vrij toegankelijk voor wandelaars. Zeer de moeite waard om dit Landgoed met al z’n beken is alle rust wandelend te verkennen. Het is tevens een doorgaande route voor een lange afstandswandeling. Vanaf het landgoed loopt de Klarenbeek dwars het dorp Doornspijk. De beek loopt daarna een heel eind parallel aan de Veldweg.
Tenslotte buigt de beek af naar het westen om via het weidegebied op de Strandwal de randmeerkust te bereiken. Ook de Klarenbeek is bij de Oude Zeeweg voorzien van een stuw met een vispassage.
Papenbeek top
De Papenbeek stroomt in de Waterlandspolder van Doornspijk, ten noorden van het dorp Doornspijk. Bij de Oude Zeeweg wordt in de zomermaanden de beek gestuwd. Om droogvallen te voorkomen komt de Goorbeek, als enige van alle beken, via een gemaal in het randmeer uit. Alle andere beken zijn vrij afwaterend. De Goorpolder waarin deze beek stroomt is een schaarweide waar vee van verschillende boeren onder toezicht van een oppasser kan weiden. Na de aanleg van de Flevopolders is de grondwaterstand in deze polder sterk gedaald. Reden waarom er een inlaatgemaal is geplaatst om het ingeschaarde vee van drinkwater te voorzien. De betekenis van het inscharen wordt steeds minder en tegenwoordig.
Er zijn voor vrijwel het gehele gebied beheersovereenkomsten afgesloten die de natuurwaarden zoals bloemrijke hooilanden en weidevogels moeten vergroten.
Eekterbeek top
De Eekterbeek is de hoofdafvoer van de Broeklanden tussen Oldebroek en Oosterwolde en voert ook het water af uit het Bovenveen ten zuiden van het dorp Oldebroek. De Eekterbeek is in de zeventiger jaren van de vorige eeuw gekanaliseerd. Door het beekherstel in het kader van het BOP cluster Puttenerbeek zijn enkele laag gelegen gedeelten langs de beek natuurvriendelijk ingericht en zijn vispassages aangelegd. Deze gedeelten dienen tevens voor de opvang van extra regenwater. De Eekterbeek is redelijk kwelrijk en langs de oevers komen in het voorjaar mooie dottervegetaties voor.
Huisbeek top
De Huisbeek ontspringt ter hoogte van het Landgoed Klarenbeek bij de Grevensweg in Doornspijk ter hoogte van het drassige Landgoed Klarenbeek. Vervolgens loopt de Huisbeek langs het Forellenpark De Haere aan de Haerderweg in Doornspijk naar de Vaarbekerweg. Een deel van de beek heeft de naam Oude Huisbeek. Bij de Vaarbeekweg gaat de Huisbeek linksaf naar de Huisdijk en stroomt bij de Hoge Enk parallel aan de Huisdijk tot het begin van de Broekdijk. Daar gaat de Huisbeek over in de Puttenerbeek.
Zodoende is de Huisbeek in feite de oorsprong van de Puttenerbeek. Landschappelijk ligt de beek in een overgangsgebied met mooie houtwallen.
Puttenerbeek top
De Puttenerbeek is vanaf de Broekdijk ten oosten van de Hoge Enk het verlengde van de Huisbeek.
Vanaf de Broekdijk stroomt de Puttenerbeek naar het noordwesten richting Landgoed Old Putten bij Elburg. Vlak voor het Landgoed Old Putten komt de Eekterbeek in de Puttenerbeek. Samen vormen zij een mooie stroom water langs het Landgoed Old Putten onder de Zuiderzeestraatweg door richting de historisch stadsgracht van de stad Elburg.
De stadsgracht loopt in een vierkant om de hele stad heen. De Puttenerbeek bereikt de stadsgracht bij zuidwestelijke punt. De haven van Elburg ligt aan de westzijde buiten de stad en de stadsgracht. Door middel van een kleine en historische sluis met vispassage is de stadsgracht verbonden met de haven. Die sluis voert een beperkte hoeveelheid water af naar de haven en via het havenkanaal naar het Veluwemeer en Drontermeer.
Ter hoogte van de zuidoost punt van de stadsgracht is belangrijke afvoer van het water richting de Hellenbeekstraat en vervolgens door de Meent en voorbij de Rondweg door de polder naar het Drontermeer.
In het midden van de stad stroomt van zuid naar noord de Stadsbeek dwars door de stad. Om het waterpeil in de Stadsbeek op peil te houden heeft de gemeente Elburg in de stadsgracht zowel aan de zuidzijde als de noordzijde een stuw aangelegd.
De watertoevoer van de Puttenerbeek is ruim voldoende om het waterpeil in de stadsgracht ook in droge periodes goed op peil te houden.
april 2022
