Aan de contactpersonen

Juli 2020 – Na een bijzondere periode komt het normale leven hopelijk wat meer op gang. Ik hoop dat jullie deze periode gezond doorkomen en er ook bij jullie naasten niemand ziek is geworden. Veel van jullie zijn vast veel buiten geweest. Het was een bijzonder voorjaar dat ook ik van heel dichtbij heb meegemaakt en intensiever dan veel andere jaren. Maar door de lock down hebben we elkaar wel veel minder gesproken dan de bedoeling was. Geen jaarvergadering en geen bekenforum de eerste helft van dit jaar. We hopen dat we dit het najaar wel kunnen organiseren. Voor de vakantie begint, nog een korte samenvatting van ontwikkelingen bij de Bekenstichting.

Ontwikkelingen in het water

Door het alweer erg droge voorjaar staan veel beken al weer droog of stroomt er nog een heel klein beetje water.  Ook na een periode waarin het behoorlijk heeft geregend is de situatie nauwelijks veranderd. Het is dus duidelijk waaraan we moeten werken; water in de beken. De werkgroep hydrologie heeft een watervisie opgesteld, er blijken een aantal “knoppen” te zijn die de waterstanden in de beken kunnen veranderen. 

Het meeste invloed op de waterstanden hebben de hoeveelheid naaldbomen op de Veluwe, door de verdamping van de naaldbomen verdwijnt er erg veel water uit de Veluwe, ook de aanleg van de noordoost en Flevopolder heeft sterke invloed op het grote Veluwse systeem. Op de flanken hebben de wateronttrekking voor drinkwater, industrie en landbouw aanzienlijke invloed op de hoeveelheid water die in de beken stroomt. Als we op termijn water in de beken willen houden zal er wat moeten gebeuren aan de belangrijkste “lekken” van het Veluwe water. Als bestuur zijn we in gesprek met de provincie, waterschap en Vitens over de besluiten over hydrologische ingrepen op de Veluwe. Maar ook met lokale mensen moeten we het gesprek aangaan.

Wat willen we?  Water in de beken; wat kunnen we daaraan doen?  Omvormen van naaldbos naar loofbos; verdamping is een belangrijke oorzaak van de verminderde wateraanvoer in de beken, naaldbos verdampt veel meer dan loofbos, dus de omvorming is essentieel. Beheerders van bos en natuurgebieden moeten daarop aangesproken worden. Zorgen dat de onttrekkingen verminderen, veel water wordt gebruikt voor drinkwaterwinning, industrie en landbouw. In droge periodes heeft dat op relatief korte termijn effect vooral op de flanken van de Veluwe. Natuurlijk zijn dat maatregelen die niet van de een op andere dag gerealiseerd zullen worden, maar het steeds noemen helpt!

Op dit moment zijn er ook veel discussies over infiltratie van water, soms op relatief kleine schaal, zoals bij Epe door Vitens, maar de discussies gaan ook over een veel grotere schaal, dit voorjaar waren er in de kranten discussies over de mogelijkheden om heel grote hoeveelheden Rijn en IJsselwater in de Veluwe te infiltreren. We volgen de ontwikkelen in Epe, daar wordt nu enkele jaren geïnfiltreerd en het afgelopen jaar ook de afgesproken hoeveelheden. Het is spannend om te zien of dat daadwerkelijk een positief effect heeft op de beken. Ook zijn er ontwikkelingen in Eerbeek om effluent van de waterzuivering weer in de beek te laten stromen en ideeën over aquapunctuur in het Renkums beekdal. De kleinschalige ontwikkelingen zijn interessant, en geeft ons de mogelijkheid ook inzicht te krijgen in de effecten.

Als bestuur van de bekenstichting zijn we terughoudend over de plannen van grootschalige infiltratie. Dat zou de kwaliteit van het nu fantastische Veluwe water kunnen beïnvloeden.  We zien dat als een groot risico.

We zijn als bekenstichting al een aantal jaren in gesprek met het waterschap om meer inzicht te krijgen in de afvoer van de beken op de Veluwe, er wordt nu in samenwerking met Wim Zeeman, als vertegenwoordiger van de bekenstichting, een meetprogramma opgesteld om daadwerkelijk te gaan meten hoeveel de afvoer van de beken is. Een aantal van jullie zal hierover met Wim al contact gehad hebben. We zijn daar heel blij mee, het praten over water in de beken is zoveel krachtiger als je ook de gegevens hebt.

De provincie is weer een stap verder met het ontwikkelen van de locatie van de strategische watervoorraden. De provincie heeft daarover in het laatste bekenforum een uitgebreide toelichting gegeven. Er worden nu een 8 tal alternatieven doorgerekend voor de MER.  Een spannend traject.

Ontwikkelingen bij het onderhoud van de beken

René is met veel coördinatoren op stap geweest om de beken te bekijken, het waren aangename, leuke maar ook leerzame en nuttige middagen. Hij heeft bij het bestuur z’n complimenten geuit voor de oprechte bezorgdheid van deze personen voor de ontwikkelingen op en rond de beek. De rondgangen langs de beek leverde veel voorbeelden op van hele mooie, maar ook verontrustende situaties, zoals de sluipende verrommeling die plaats vindt. Op veel plaatsen langs stromende beken zijn steigertjes gebouwd, terrassen aangelegd op de oevers, beschoeiingen aangebracht en wordt water gebruikt voor het besproeien van tuinen. Ook zagen jullie dat het onderhoud van de beken op veel plaatsen achterwege is gebleven, waardoor sprengkoppen droog blijven staan of in de bedding ophoopt. We hadden het voornemen het volgende bekenforum planologie en ruimtelijke bescherming op de agenda te zetten. Op dat moment kunnen we gezamenlijk bekijken wat we kunnen doen aan deze ontwikkelingen. Natuurlijk kunnen we nu gemeenten, waterschappen en mensen erop aanspreken, maar het is goed om te weten wat de wettelijke basis is om zaken aan te pakken.

Cultuurhistorie

Na het succes van het betrekken van de jongeren bij de beken, door de spetter dagen, via het ontwikkelen van een lesprogramma voor scholen en de film over de sprengenbeken, proberen we deze lijn verder te ontwikkelen. Lia en Marianne zijn daarmee bezig (ondanks dat ze gehinderd zijn  door de Corona  handicaps). Er zijn contacten gelegd met een aantal scholen om het educatieprogramma over de beken vorm te geven, in september gaan drie pilots draaien. Marianne heeft daarover al contact gehad  met een aantal contactpersonen. Als het programma is  geplaatst bij Erfgoed Gelderland zal er nog een beroep worden gedaan om de contactpersonen, om kinderen te begeleiden langs beken en molens.

Website en De Wijerd

Tijdens de Coronaperiode heeft Fer Jantzen veel tijd besteed aan de website, hij is opgeschoond en nu veel overzichtelijker en actueler. We zijn daar heel erg blij mee.

En ook de redactie van de Wijerd heeft niet stil gezeten, een dik nummer met veel mooie en wetenswaardige informatie en plannen voor veel meer. 

Het ontwikkelen van nieuwe perspectieven.

Behalve ons richten op bedreigingen is het ook nodig om na te denken hoe de Veluwe er ook uit zou kunnen zien. Er zijn veel ontwikkelingen die de toekomst van de Veluwe bepalen, natuurlijk het water, maar ook de veranderingen in de landbouw (o.a. stikstof, bodem, kringlooplandbouw) en het toenemend belang van recreatie op de Veluwe en de Natura2000 doelstellingen  geeft nieuwe kansen voor een toekomst van Veluwe en haar beken. We gaan daarmee aan de slag!

Het bestuur wenst jullie voor de komende tijd een gezonde en fijne vakantie toe. En we hopen jullie in het najaar allemaal weer persoonlijk te mogen begroeten op een van onze bijeenkomsten of bekenexcursies.

Spetterende groet,

Ella de Hullu, namens het bestuur Bekenstichting.