De watermolen op de Erbeke dateert al uit 1395 en behoorde lange tijd tot de bezittingen van het Huis te Eerbeek. In 1942 legateerde de weduwe van professor M. W. C. Weber dit landgoed aan de Stichting het Geldersch Landschap, het huidige GLK. Aan het einde van de vorige eeuw werd de interessante molen gerestaureerd. Indien er voldoende water beschikbaar is kan ze ook daadwerkelijk olie persen. Wij werken samen met een aantal betrokkenen om dat te gaan realiseren.
GLK, De Stichting Geldersch Landschap & Kasteelen, is de eigenaar van de wijerd van deze bijzondere molen; die bij het Huis te Eerbeek bekend is als de `vijver`. Op een detail van een kaart uit 1640-1650, Thuis te Eerdtbeeck naar R.A.G., alg. Krt.Verz. NR. 222, is te zien hoe deze wijerd zorgt voor wateropslag om de toen zogenaamde Saetmeul te kunnen laten werken.
Deze vijver/wijerd is –zoals dat tot voor kort bij de gracht van het Huis te Eerbeek het geval was- dringend aan onderhoud toe.
Wij zetten ons in om ook nu de bijzondere Oliemolen te Eerbeek van voldoende water te voorzien om in het toeristenseizoen regelmatig op zaterdagen op waterkracht te laten werken.
De Rotary Eerbeek-Zutphen heeft daartoe destijds het initiatief genomen en contacten gelegd met onze Provincie, GLK, Waterschap Vallei&Veluwe, VITENS, Coldenhove Papier, de Gemeente Brummen en de Bekenstichting.
Reeds vanaf 2008 werken die partijen met dat doel samen.
Om al in 2014 op waterkracht te kunnen werken zou de wijerd/vijver van het Huis te Eerbeek weer als opslag moeten kunnen gaan functioneren. Door enkele aanpassingen in de verbindingen met de toeleidende beek moet het mogelijk zijn meer water naar de wijerd te leiden. Het gaat vooralsnog om de zomerperiode; want dan wil je de oliemolen laten “werken”. Indien er vóór een weekeinde voldoende water in de wijerd wordt verzameld kan de Kollergang in de Oliemolen als persinstallatie in bedrijf worden genomen. De beschoeiing van de vijver/wijerd moet daarvoor wel met een vijftiental centimeter worden verhoogd.
Inmiddels is duidelijk geworden dat GLK geen fondsen beschikbaar heeft om de vijver te baggeren, opnieuw te beschoeien en waterdicht te maken. Maar er is wel een andere tijdelijke oplossing gevonden!
In januari 2014 heeft GLK water in de wijerd gepompt om te zien of die vijver dat water vast kan houden (niet al te zeer lek is). Dat bleek mogelijk en wel zodanig dat het waterniveau gedurende een beperkte periode meer dan 10 centimeter hoger kan staan dan dat gewoonlijk het geval is. Zo wordt een extra watervoorraad gecreëerd. Die kan worden gebruikt om de Kollergang van de Oliemolen in Eerbeek in beweging te krijgen en olie uit lijnzaad te persen.
Het is weliswaar niet de meest charmante oplossing maar zo kunnen bezoekers ook in de zomerperiode van 2014 genieten van een werkende Oliemolen.
Jan van de Velde
